این نوع باغبانی معمولا برروی زمین‌های متروکه و رها شده انجام می‌شود. این سبک باغبانی حیطه متنوعی از افراد و انگیزه‌ها را شامل می‌شود، از باغبانان مشتاق که پا را فراتر از مرزهای قانونی خود می‌گذارند گرفته تا باغبانان کاملا سیاسی که درصددند از طریق فعالیتی گروهی انگیزه تغییر را ایجاد کنند.
زمینی که به صورت چریکی روی آن باغبانی صورت می‌گیرد، معمولا توسط مالک قانونی‌اش رها شده و یا فراموش شده‌است و چریک‌های سبز از این زمین‌ها برای کاشت گیاهان، به ویژه گیاهان غذایی و یا گیاهان تزئینی استفاده می‌کنند. این عمل در حوزه‌هایی مانند حقوق ارضی و اصلاحات ارضی تاثیراتی گذاشته‌است و منجر به ترویج تفکر بازنگری مالکیت اراضی در راستای بازپس‌گیری زمین رها شده یا سوءاستفاده شده و تعیین کاربردی جدید برای آن است.
برخی از چریک‌های باغبان فعالیت‌های خود را به صورت شبانه و مخفیانه انجام می‌دهند تا محوطه سبزی‌کاری شده یا گل‌کاری شده جدیدی را ایجاد کرده و منطقه‌ای را زیباتر یا جذاب‌تر سازند.
باغبانی چریکی امروزه به نوعی فعالیت مدنی تبدیل شده‌است اما جدا از این مسئاله، این شیوه باغبانی به واسطه کشت گیاهان خوراکی خطراتی را هم متوجه سلامت انسان می‌سازد. از آنجایی که این گیاهان در محوطه‌های شهری و در نزدیکی زباله‌ها و یا گازهای آلوده ناشی از رفت و آمد خودروها و یا آب‌های آلوده به مواد شیمیایی کشت داده می‌شوند، می‌توانند سموم را به خود جذب کنند. گیاهان سمی در خاک سمی رشد می‌کنند و برخی از دانشمندان براین باورند که برخی از گیاهان می‌توانند سموم را از خاک جذب کنند بدون اینکه آسیبی به خود گیاه وارد شود. از این رو استفاده از این گیاهان در باغبانی چریکی می‌تواند منجر به تصفیه خاک شهرها شود. از سویی دیگر مصرف گیاهانی که چنین سمومی را به خود جذب کرده‌اند می‌تواند موجب رسوب مواد سمی در بدن انسان شود. از این رو باید از مصرف گیاهان خوراکی که در مناطق پر رفت و آمد و یا آلوده کشت داده می‌شوند دقت فراوان کرد.
تاریخچه باغبانی چریکی
اولین بار در سال 1973 از عبارت باغبانی چریکی توسط فردی به نام لیز کریستی و گروهش که چریک سبز نام داشت استفاده شد، این افراد پارکینگی متروکه را در نیویورک آمریکا به یک باغچه بزرگ تبدیل کردند. این فضا هنوز توسط نیروهای داوطلب مورد محافظت قرار دارد اما شورای شهر حفاظتی از آن نمی‌کند.
باغبانی چریکی در نقاط مختلفی از جهان شناخته شده‌است و هم‌اکنون بیش از 30 کشور فعالانی در این زمینه دارند که به منظور توسعه فعالیت‌هایشان وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مخصوص به خود را نیز ایجاد کرده‌اند.
روز جهانی آفتابگردان
روز اول می برابر 11 اردیبهشت هرسال روزی است که چریک‌های باغبان در سرتاسر جهان در زمین‌های متروک، گودال‌ها، باغچه‌های فرسوده و حاشیه جاده‌ها گل‌های آفتابگردان می‌کارند. این مراسم که از سال 2007 درسرتاسر جهان اجرا می‌شود، ابداع چریک‌های سبز در بروکسل است که خود را کشاورزان بروکسل می‌نامند،این کشاورزان این روز را روز جهانی کشت چریکی آفتابگردان نامیدند که مورد توجه شدید فعالان این سبک از باغبانی قرار گرفت. فعالیت در این روز هرسال با رشدقابل توجهی مواجه شد به صورتی که در سال 2010 بیش از پنج هزار نفر در آمریکای شمالی،اروپا و آسیا برای حضور در این روز ثبت نام کردند. باوجود اینکه کاشت آفتابگردان در این فصل از سال به دلیل شرایط جوی محدود به بخش‌هایی از نیمکره شمالی می‌شود، در این روز ساکنان نیمکره جنوبی نیز با کاشت گیاهی متناسب با فصل در این فعالیت جهانی شرکت می‌کنند.
مشهورترین‌های باغبانی چریکی
ادام پرپل یکی از چهره‌های شناخته شده دهه 1970 میلادی در منهتن آمریکا است که در این شهر باغی مدور را در میان محوطه‌ای بزرگ ایجاد کرد. در سال 1986، زمانی که شورای شهر نیویورک این پارک را زیر و رو کرد، این باغ که به باغ بهشت مشهور بود به محوطه‌های اطراف نیز نفوذ کرده بود و وسعت آن به هزار و 393 کیلومتر مربع رسیده بود.
پارک People در برکلی کالیفرنیا از دیگر آثار به جامانده از این پدیده شهری است و مستقیما از دل جنبش باغبانی چریکی دهه 1960 برخاسته است، باغی که در زمینی متعلق به دانشگاه کالیفرنیا ایجاد شد. این زمین به واسطه استفاده از حق مالکیت بر اموال خصوصی برای استفاده عموم توسط دانشگاه کالیفرنیا در اختیار گرفته شد و خانه‌های موجود در این زمین همه تخریب شدند، اما دانشگاه بودجه کافی برای ساخت این زمین را تامین نکرد و این زمین متروکه باقی ماند و به تدریج مردم آغاز به تبدیل آن به پارک کردند که این حرکت موجب آغاز درگیری میان مقامات دانشگاه، مقامات شهری و نیروهای گارد ملی شد و در نهایت یک کشته و صدها زخمی از آن درگیری به جا ماند. این پارک باوجود اینکه بخش‌هایی از آن تخریب شده و دوباره بازسازی شده، هنوز به عنوان پارکی عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
باغبانی چریکی در اروپا نیز از طرفداران زیادی برخوردار است. در یکی از شب‌های سال 1996 تکه زمینی خالی و بی‌استفاده در مرکز شهر گولدبرگزگید در کپنهاک دانمارک طی یک شب به یک باغ بزرگ تبدیل شد، پروژه‌ای که بیش از هزار نفر در آن مشارکت داشتند. این پروژه توسط گروهی به نام Organic starters سازماندهی شد.
از دیگر فعالان مشهور در این جنبش مدنی، فردی به نام ریچارد رینولدز است که در سال 2004 وب‌سایت GuerrilaGardening.org را در بریتانیا راه اندازی کرد.
وی این وب‌سایت را به عنوان وب‌سایتی شخصی برای فعالیت های چریکی خودش در محوطه بیرونی خانه‌ای به نام خانه پرونت راه‌اندازی کرد. در آن زمان انگیزه‌های رینولدز درحد انگیزه‌های باغبانی خسته بود که در لذت بصری دیدن جستجوی محوطه‌ای زیبا در همسایگی خانه‌اش بود،اما این وب‌سایت توجه طرفداران باغبانی چریکی را در لندن و دیگر شهرهای بریتانیا و جهان به خود جلب کرد و همچنین رسانه‌های جهانی به آن پرداختند. باغبانی چریکی رینولدز اکنون به بخش‌های زیادی از لندن سرایت کرده و اخبار فعالیت‌های وی الهام‌بخش بسیاری از مردم سرتاسر جهان شده‌است تا در این جنبش مشارکت کنند. وی حوزه فعالیت‌های خود را در لیبی، برلین و مونترال نیز گسترش داده‌است.
باغبانی چریکی قانونی است؟
این فعالیت در برخی از کشورها غیرقانونی عنوان شده و از آن به عنوان عمل تخریب فضاهای عمومی شهرها یاد شده‌است. برای مثال قوانین عمومی هلند باغبانی چریکی را در دسته اعمالی قرار داده که منجر به تخریب فضاهای عمومی می‌شوند.
با این‌همه این قوانین درصورتی که فعالیت‌های چریک‌های سبز منجر به بهبود شرایط محیطی شهرها شده و اثر منفی از خود به جا نگذارد، چندان نیز غیرقانونی در نظر گرفته نخواهند شد.
در مونترال کانادا نیز آئین‌نامه‌های شهری اصلاح اراضی تحت نظر شهرداری را بدون کسب مجوز از مقامات مربوطه ممنوع اعلام کرده‌است اما در این شهر نیز فعالیت چریک‌های سبز تاکنون با محدودیتی مواجه نشده‌است.
برخی دیگر از شهرهای جهان از جمله ونکوور، پورتلند و اورگان نیز فرایند رسمی‌سازی باغبانی چریکی را آغاز کرده‌اند اما در لندن، شهری که این جنبش روز‌به‌روز بیشتر شکوفا می‌شود، گزارش‌هایی مبنی بر دستگیری باغبانان چریکی نیز شنیده شده‌است.
